Debatteren Het voeren van een debat Bekijk eerst de instructies Hebben jullie last van vliegschaamte? Wat zal de toekomst zijn. Beluister de podcast. Ben je na het beluisteren van mening veranderd? Komen jullie tot een gemeenschappelijk standpunt of lopen de meningen uiteen? Probeer de uitkomst(en) te formuleren. 2. Wanneer spreek je van vriendschap? Beluister de podcast. Enkele podcasts met onderwerpen voor een debat 1. Hoe wil jij sterven?Beluister de podcast. Heb jij hier als eens over nagedacht? Bespreek met elkaar het onderwerp. Geen 2. Wanneer spreek je van vriendschap?Beluister de podcast. Heb jij hier als eens over nagedacht? Bespreek met elkaar het onderwerp. Geen 3. Heb jij hier als eens over nagedacht? Bespreek wat met elkaar het onderwerp. Geen 4. Hebben jullie last van vliegschaamte?Wat zal de toekomst zijn. Beluister de podcast. Ga na het horen van de podcast er anders over denken? Geen Time's up
Signaalwoorden Zie ook Onze Taal OEFENING Welk verband geven gekleurde woorden aan in de zin? 1. Stakende ambtenaren in Almere willen 12 procent meer loon, vanwege de hoge inflatie. vergelijking tegenstelling reden conclusie voorwaarde Geen 2. In vergelijking met vorige jaren is de inflatie afgelopen jaar enorm geweest. tijd vergelijking tegenstelling voorbeeld samenvatting Geen 3. Nauwelijks was de wedstrijd begonnen of de eerste gele kaart was een feit. oorzaak - gevolg vergelijking tijd reden bewijs Geen 4. SIRE voert een campagne om te voorkomen dat polariserende onderwerpen mensen uit elkaar spelen. tegenstelling vergelijking doel - middel samenvatting/conclusie tijd Geen 5. Je kunt Spaans leren door een cursus te volgen. Een andere mogelijkheid is het houden van een lange vakantie in het land waar de taal gesproken wordt. tijd opsomming voorwaarde reden conclusie Geen 6. Bij het leggen van zonnepanelen nemen installatiebedrijven te weinig veiligheidsmaatregelen. Zo wordt er vaak nog zonder steigers gewerkt. vergelijking oorzaak - gevolg reden voorbeeld conclusie Geen 7. Duitsland heeft lang gewacht met de steun, omdat het escalatie vreesde. tijd oorzaak - gevolg reden doel - middel voorwaarde Geen 8. Doordat het centrum van Kiev weer onder vuur ligt, schuilen veel mensen in de metro. tegenstelling oorzaak – gevolg conclusie doel - middel voorbeeld Geen 9. Opdat Nederland beter wordt bestuurd, praat hij in zijn podcast met gasten die het niet bij klagen laten. vergelijking oorzaak - gevolg doel - middel conclusie reden Geen 10. Ik vind het goed dat je mijn auto leent, mits de verzekering eventuele schade dekt. vergelijking reden doel - middel voorwaarde conclusie Geen 11. Zaterdag ga ik tennissen, zondag ga ik naar een voetbalwedstrijd waarna we nog gaan stappen in de stad. Alles bij elkaar genomen heb ik best een vermoeiend weekend. tijd opsomming oorzaak - gevolg samenvatting/conclusie reden Geen 12. Vorig jaar liep ik drie keer in de week hard, maar dit jaar lukt dat niet meer. tijd tegenstelling vergelijking reden conclusie Geen Time's up
Verwijswoorden Verband in een zin kun je aangeven met verwijswoorden. Verwijswoorden kunnen vooruit en naar iets wat al eerder is genoemd verwijzen. Verwijswoorden kunnen zijn: Persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden Je gebruikt hij en zijn voor mannelijke woorden, zij en haar voor vrouwelijke woorden en het en zijn voor onzijdige woorden. Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig? (klik hier om op te zoeken) Hun gebruik je als meewerkend voorwerp zonder aan of voor. In de andere gevallen gebruik je hen. Aanwijzende en betrekkelijke voornaamwoorden - Aanwijzend: deze en die verwijzen naar de-woorden, dit en dat naar het-woorden. - Betrekkelijk: die verwijst naar de-woorden, dat naar het-woorden. Het betrekkelijk voornaamwoord wat gebruik je: - na onbepaalde woorden (iets, alles, enige …); - de overtreffende trap (het leukste, het lelijkste ...); - als je het kunt vervangen door datgene wat; - als het verwijst naar een voorafgaande zin. Bijwoorden Bijwoorden als hierop, eraan, daarin, en waarop verwijzen naar: woorden, woordgroepen en naar (delen van) zinnen. Welke verwijswoorden moeten er ingevuld worden? 1. De generatie ...... geboren is tijdens de babyboom, een periode met hoge geboortecijfers na WOII, noemen we boomers. wat dat die deze Geen 2. De gemeente geeft voorlichtingsavonden ..... verschillende actuele onderwerpen aan de orde komen. die deze waarop hierdoor Geen 3. Het eerste ..... je dan moet doen, is je handen wassen. daarna wat dat die Geen 4. Ik moet nog steeds naar de fysiotherapeut en ..... valt niet mee. wat hij dat zij Geen 5. De stijl van Sylvia Witteman bevalt me wel: ..... is humoristisch en geloofwaardig. zij het dat hij Geen 6. Het gezelschap heeft ..... cabaretvoorstellingen na de Coronacrisis weer hervat. haar zijn wat dat Geen 7. Heb jij je vrienden nog gezien en ..... uitgenodigd voor het feest? zij hem hun hen Geen 8. In Almelo zijn vannacht een kringloopwinkel, een depot van PostNL en een sportschool afgebrand; ik heb ..... net op teletekst gelezen. haar het die deze Geen 9. Als je last hebt van slecht slapen, stress, snel huilen en onzekerheid, kan ..... zijn dat je overspannen raakt of een burn-out hebt. dat die het ze Geen 10. Het kind ..... vaak spijbelt, heeft vaak problemen met andere leerlingen of met ..... ouders. wat en haar dat en haar die en zijn dat en zijn Geen 11. Je kunt je ideeën mailen naar de ..... bestemde afdeling van de hogeschool. daarmee daarvoor daarom daarop Geen 12. Het portret van een dame met hoed ..... ik net heb opgehangen, is van de muur gevallen. die wat dat het Geen Time's up
Woord van het jaar Elk jaar wordt er een woord van het jaar gekozen. Ken jij de betekenis (nog)? 1. anderhalvemetersamenleving (2020) Spijt van het feit dat je je hebt laten vaccineren tegen een bepaalde aandoening. Het afstand houden tussen mensen om een pandemie tegen te gaan. Een samenleving die bestand is tegen vernielzuchtig gedrag. Geen 2. blokkeerfries (2018) Fries die in een Dorp of buurt woont die speciaal is ingericht voor veelplegers, asociale personen. Iemand die geboren is tijdens de babyboom, een periode met hoge geboortecijfers na WOII. Fries die een weg blokkeert om demonstranten te verhinderen de intocht van Sinterklaas bij te wonen. Geen 3. klimaatklever (2022) Kever die vernielzuchtig gedrag tegengaat. Activist die zich aan een object vastplakt om aandacht te krijgen voor de klimaatproblematiek. Iemand die een weg blokkeert om demonstranten te verhinderen de intocht van Sinterklaas bij te wonen. Geen 4. dagobertducktaks (2014) belasting over het vermogen van zeer rijke mensen Software die gebruikt wordt om belasting te ontduiken. Informatie over het oplichten van rijke mensen Geen 5. bokitoproof (2007) bestand tegen vernielzuchtig gedrag volledig gevaccineerd zijn onvindbaar voor de belasting Geen 6. prikspijt (2021) Spijt hebben van het feit dat je je hebt laten vaccineren tegen een bepaalde aandening, bv. corona Spijt hebben dat je belasting hebt betaald. Spijt hebben dat je treitervlogs hebt gepubliceerd. Geen 7. boomer (2019) belasting over het vermogen van zeer rijke mensen Iemand die spijt heeft van het feit dat hij zich heeft laten vaccineren tegen een bepaalde aandoening. Iemand die geboren is tijdens de babyboom, een periode met hoge geboortecijfers na WOII. Geen 8. treitervlogger (2016) Activist die zich aan een object vastplakt om aandacht te krijgen voor de klimaatproblematiek. Iemand die blogs maakt over treitergedrag en die overlast veroorzaakt door deze blogs te publiceren. Iemand die een weg blokkeert om demonstranten te verhinderen de intocht van Sinterklaas bij te wonen. Geen 9. tuigdorp (2011) Het in een dorp afstand houden tussen mensen om een pandemie tegen te gaan. Dorp dat of buurt die speciaal is ingericht voor veelplegers, asociale personen. Dorp dat tegen vernielzuchtig gedrag kan. Geen 10. selfie (2013) een zelfportret, meestal met een smartphone gemaakt Software die gebruikt wordt om testresultaten te beïnvloeden. Een ongeluk veroorzaakt door iemand die een zelfportret maakt. Geen 11. sjoemelsoftware (2015) een zelfportret, meestal met een smartphone gemaakt Software die gebruikt wordt om testresultaten te beïnvloeden. software om vernielzuchtig gedrag tegen te gaan Geen 12. appongeluk (2017) Een ongeluk veroorzaakt door iemand die een selfie maakt. Ongeluk veroorzaakt door software die gebruikt wordt om testresultaten te beïnvloeden. Een ongeluk veroorzaakt door iemand die zat te appen achter het stuur. Geen Time's up
Synoniemen Synoniemen zijn woorden met ongeveer dezelfde betekenis. Welk woord is een synoniem van ...? 1. geinponem geluksvogel grappenmaker kantoorbediende kwebbel bedrieger Geen 2. bofkont trut kwebbel geluksvogel schorriemorrie grappenmaker Geen 3. kletskous muggenzifter kwebbel grappenmaker geluksvogel trut Geen 4. gepeupel grappenmakers kwebbelaars schorriemorrie muggenzifters baggeraars Geen 5. drommels verdraaid (uitroep) dreigend bagger gekwebbel maar Geen 6. blubber probleem bedrog bezwaar bagger bijzonder Geen 7. scherpslijper kwebbelaar grappenmaker muggenzifter bedrieger geluksvogel Geen 8. doos kwebbel geluksvogel trut grappenmaker bofkont Geen 9. bedotten bagger bedriegen muggenziften dreigen bedreigen Geen 10. sleurhut geluksvogel grappenmaker caravan probleem bagger Geen 11. tante Betje bezwaar stijlfout probleem bijzonder oudtante Geen 12. complicatie probleem dreiging bijzonder bagger opvallend Geen 13. beletsel bagger bezwaar bedriegen dreigend bedrog Geen 14. hachelijk dreigend bezwaar probleem bedriegend bepalend Geen 15. markant dreigend bezwaar opvallend verdraaid doos Geen Time's up
Contaminaties Je spreekt van een contaminatie als je twee woorden of uitdrukkingen ten onrechte door elkaar haalt. Heb je in de volgende zinnen te maken met een contaminatie? 1. Hij heeft daar niet zo veel melk in te brokkelen. ja nee Geen 2. Zij verwachtte niet dat over zoiets iemand zo kwaad over kan worden. ja nee Geen 3. Hij wil de mensen meuk maken. ja nee Geen 4. Op de vlakke, gladde ijsbaan van Winterswijk kon al weer geschaatst worden. ja nee Geen 5. Hij refereert daarbij naar zijn vorige mail. ja nee Geen 6. Tijdens het mondelinge gesprek werd de zaak duidelijk. ja nee Geen 7. Hij irriteert zich aan de presentator. ja nee Geen 8. De rechtszaak moet voorkomen dat de Ex-topman van ABN AMRO zijn financiële verplichtingen niet nakomt. ja nee Geen 9. Ik zal je bij hem aanrecommanderen. ja nee Geen 10. Als leraar Nederlands zijnde kwam ik dit soort fouten vaak tegen. ja nee Geen 11. Het is duidelijk dat zij in de goede smaak viel. ja nee Geen 12. De wereldwijde pandemie bereikte vorig jaar haar hoogtepunt. ja nee Geen Time's up
Historische begrippen (B) Wat is de betekenis van de volgende woorden? 1. babyboom een verrassingsaanval kwijtschelding voor God harde kunsthars geboortegolf na einde van de Tweede Wereldoorlog Geen 2. bakeliet obstakels harde kunsthars zwakke plek rassenscheiding Geen 3. begijn kwijtschelding voor God Vrouw die haar leven aan het geloof wijdt. recht van bescherming gevoelig verlies Geen 4. Berlijnse Muur het recht van bescherming Door de Duitsers ontwikkelde en toegepaste strijdwijze. Obstakels die van 1961 tot 1989 West-Berlijn geheel omringden. zwakke plek Geen 5. Biblebelt strijd tegen de slavernij geboortegolf Brede strook van Zeeland naar Overijssel. waar relatief veel gereformeerden wonen. aflaat Geen 6. Birma-spoorlijn spoorlijn in Zuid -Afrika Tijdens de tweede wereldoorlog onder leiding van Japanners door krijgsgevangenen aangelegde spoorweg in Thailand. Door vrijwillegers aangelegde spoorlijn van Zeeland naar Overijssel spoorlijn in de 18e eeuw in Zuid Limburg Geen 7. Blitzkrieg oorlog in Birma een verrassingsaanval of razendsnelle opmars aanval van Bokkenrijders in Zuid-Limburg oorlog in Zuid -Afrika tussen de Boeren (Afrikaners) en de Britten Geen 8. Boerenoorlogen oorlogen in Birma aanvalleen van Bokkenrijders in Zuid-Limburg oorlogen in Zuid -Afrika tussen de Boeren (Afrikaners) en de Britten in de periode 1880 - 1902 oorlogen tussen boeren in een strook van Zeeland naar Overijssel in de 18 e eeuw Geen 9. Bokkenrijders Mensen die voor weinig geld klussen en slecht werk afleveren. een bende criminelen in het huidige Zuid-Limburg tijdens de 18e eeuw welgestelde burgerij strijders tijdens de boerenoorlogen in Zuid-Afrika Geen 10. Bourgeoisie Burgerij die het leven aan het geloof wijdt. Groep burgers die streeft naar een samenleving zonder regering. bende criminelen welgestelde burgerij Geen Time's up
Historische begrippen (A) Wat is de betekenis van de volgende woorden? 1. abolitionisme strijd tegen de slavernij stroming die streeft naar een samenleving zonder regering afbreken van een zwangerschap geboortegolf na het einde van de Tweede Wereldoorlog Geen 2. abortus afbreken van een zwangerschap staatsvorm waarbij het staatshoofd alle macht in handen heeft rassenscheiding aflaat Geen 3. absolutisme gevoelig verlies stroming die streeft naar een samenleving zonder regering strijd tegen de slavernij staatsvorm waarbij het staatshoofd alle macht in handen heeft Geen 4. aderlating gevoelig verlies jodenhaat afbreken van een zwangerschap kwijtschelding Geen 5. aflaat zwakke plek harde kunsthars kwijtschelding voor God van tijdelijke straffen voor zonden gevoelig verlies Geen 6. achilleshiel een verrassingsaanval gevoelig verlies kwijtschelding zwakke plek Geen 7. anarchisme staatsvorm waarbij het staatshoofd alle macht in handen heeft strijd tegen de slavernij geboortegolf na einde van de Tweede Wereldoorlog stroming die streeft naar een samenleving zonder regering Geen 8. antisemitisme geboortegolf na einde van de Tweede Wereldoorlog gevoelig verlies zwakke plek Jodenhaat Geen 9. apartheid rassenscheiding het recht van bescherming in een ander land Jodenhaat afbreken van een zwangerschap Geen 10. autonomie samenleving zonder regering de kwijtschelding door God zelfbestuur rassenscheiding Geen Time's up
Franse invloed Franse invloed op het Nederlands Ken jij de volgende Franse woorden? 1. allez sfeer laan vooruit, kom op feestvieren Geen 2. allee sfeer laan vooruit, kom op sieradenwinkel Geen 3. alimentatie verliefd buitenechtelijk relatie klein hapje vooraf geldsom voor levensonderhoud Geen 4. amoureus verliefd uitstraling sfeer klein hapje vooraf Geen 5. après-ski sfeer feestvieren na het skiën vooruit, kom op hapje achteraf Geen 6. assemblage huldebetoon in elkaar zetten vooruit, levensonderhoud Geen 7. aubade klein hapje vooraf broche huldebetoon, morgenzang op goed geluk Geen 8. barage stemming over toelating in elkaar zetten beslissingswedstrijd in de paardensport regeling Geen 9. bijouterie dommigheid sieradenwinkel dameskamer regeling Geen 10. bonnefooi huldebetoon verliefd sfeer op goed geluk Geen 11. bourgeoisie sieradenwinkel welgestelde burgerij op goed geluk sfeer Geen 12. boulevard sfeer brede laan sieradenwinkel op goed geluk Geen 13. bravoure huldebetoon durf, zelfverzekerdheid op goed geluk verliefd Geen 14. bretel broekophouder sierspeld zelfverzekerdheid klein hapje vooraf Geen 15. broche sieradenwinkel sierspeld broekophouder geldsom Geen Time's up
Tijdlijn In welke tijd moeten we het boek/ de stroming/ de schrijver plaatsen? 1. De buskenblazer - anoniem Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 – 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 2. Wij slaven van Suriname - Anton de Kom Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 – 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 - 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 3. In mijn mand - Lieke Marsman Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 – 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 4. Lof der zotheid- Desiderius Erasmus Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 – 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 5. Mariken van Nimweghen - anoniem Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 tot 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 6. Granida - P.C. Hooft Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 – 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 7. De romantiek Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 – 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 8. Paul van Ostaijen Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 – 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 9. Boerengeselschap - G.A Bredero Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 – 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 10. Sentimentalisme Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 – 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 11. Tommy Wieringa - Jo Speedboot Tijdlijn Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 – 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 12. Heren van de thee = Hella S. Haasse Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 tot 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 13. Terug tot Ina Damman = Simon Vestdijk Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 tot 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 14. Piet Paaltjens Snikken en Grimlachjes Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 tot 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 15. Theo Thijssen – Kees de jongen Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 tot 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 16. Pieter Langendijk - Het wederzijds huwelijks bedrog Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 tot 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 17. Expressionisme Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 tot 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 18. Jan Wolkers - Het tillenbeest Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 tot 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 19. Lize Split – Het smelt Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 tot 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen 20. Willem Frederik Hermans - De donkere kamer van Damocles Middeleeuwen Zestiende eeuw Zeventiende eeuw Achttiende eeuw Negentiende eeuw tot 1880 Periode 1880 tot 1910 Periode 1910 – 1945 Periode 1945 – 1970 Periode 1970 – 2000 Het nieuwe millennium 2000 - heden Geen Time's up
